Kur Muhafazalı Mevduat Türkiye’de her vatandaşın cebine 555 lira yük getirdi. Son dört ayda kur farkı olarak bütçeden 37.2 milyar lira ödendi. Rekor kıran hazirandaki ödemeler ise 16 milyar lirayı buldu. Döviz kuru arttıkça bütçeden bu hesap sahiplerine yapılan ödeme de artarak devam edecek. Yani ucu açık bir ödeme.
KKM ile ilgili dikkat çeken yazılar kaleme alan Dünya gazetesi muharriri Alaattin Aktaş uygulamanın bittiği gün kıyamet kopacak dedi. Bugünkü yazısında KKM uygulaması bittiğinde dövizin getirisine alışmış tasarruf sahiplerinin dövize hamle edeceğini tabir eden Aktaş “KKM uygulamasını bir anda sona erdirmek hiç mümkün olmayacak ya da bizi bir felaket bekliyor” dedi.
“GELİNEN ETAP UYUŞTURUCUNUN ESİRİ OLMAK ÜZERE BİR DURUM”
Yazısında Aktaş şunlara dikkat çekti: Kur muhafazalı mevduat, ‘vatandaş kâfi ki döviz talep etmesin, döviz almaya koşmasın, bir talep yaratmasın; ben dövizi almış sayar ve getirisini öderim’ mantığıyla icat edilmiş bir uygulama… Yanlış, yanlışlığı baştan bilinerek başlandı aslında; artık gelinen basamakta da uyuşturucunun esiri olmak üzere bir durum var. Başlamaya görün bir sefer; o denli bir anda vazgeçemezsiniz.
Gerçi bu uygulamadan artık vazgeçilmesi de kelam konusu değil. Uygulamanın bitiş müddeti olan bu yılın sonu geldiğinde de o denli kolay kolay vazgeçmek mümkün olmayacak. Hem hiç kuşkunuz olmasın, 2022 sonu olan uygulama müddeti uzatılacaktır. Mevcut durumda 2022 sonu olan süreyi istediğiniz kadar uzatın, o son kaçınılmaz olarak bir formda gelecek. İşte asıl kıyamet o vakit kopacak.
“HER AY 10 MİLYAR LİRALIK ÖDEME”
Bütçeden milyarlarca lira çıkması; örneğin uygulamanın birinci dört ayında 37.2 milyar lira ödenmesi ve her ay 8-10 milyar lira dolayında olacağı varsayım edilen bu ödemelerin sürmesi natürel ki değerli fakat asıl felaketle uygulama bittiğinde yüzleşeceğiz.
BDDK bilgilerine nazaran kur muhafazalı mevduat hesabı 8 Temmuz prestijiyle 1 trilyon 66 milyar lira seviyesinde. Bu meblağın ne kadarının direkt TL cinsinden açılan hesaplardan, ne kadarının DTH dönüşümüyle açılan hesaplardan oluştuğunu bilmiyoruz. Bu ayrıntı başlangıçta açıklanıyordu, artık data karartılıyor. Tekrar birebir biçimde bu meblağın ne kadarı gerçek şahıslara, ne kadarı hükmî bireylere ilişkin, belirli değil. Hesabın vadesine ait de bir bilgi yok.
“LİRALAŞMA DEDİKÇE ÖZÜNDE AKSİSİNİ YAPTILAR”
Ama uygulamanın müddeti bittiğinde yaşanacaklar açısından o günkü bakiyenin dağılımı pek de kıymetli değil. 8 Temmuz prestijiyle 1 trilyon 66 milyar lirayı yatırmış olanların bir kısmı aslında döviz hesabı sahibiydi, bir kısmı ise TL mevduatı varken devletin ‘kur artışından yararlandırma’ garantisiyle görünürde TL mevduatta durmakla birlikte aslında dövize geçmiş oldu. Varsayalım 1 trilyon 66 milyarlık KKM’nin yarısı TL cinsi hesaplarla, kalan yarısı DTH dönüşümüyle oluştu. Döviz hesabından KKM’ye geçenler aslında dövizdeydi. TL cinsi tasarruf etmekte olanlar da bu uygulamayla dövize alıştırıldı, adapte edildi. Hasebiyle liralaşma dedikçe özünde karşıtını yaptılar.
“SERSERİ MAYIN ÜZERE BİR 1.5 TRİLYON LİRA!”
Kur muhafazalı mevduat her ay yaklaşık yüzde 10 oranında artıyor. Oran her ay bu seviyede oluşsa KKM yıl sonunda yaklaşık 1.8 trilyona ulaşacak. 1.8 trilyon liralık bakiyeyle yıl sonuna geldiğimizi ve müddet uzatımına gidilmediğini düşünelim… KKM hesaplarında yüklü vade üç ay. Münasebetiyle 1.8 trilyonluk hesabın değerli bir kısmının, tahminen 1.5 trilyonunun vadesi 2023’ün mart ayında dolacak.
Bu paranın bir kısmı, diyelim yarısı aslında özünde döviz. Yani yaklaşık 750 milyar lira bir müddetliğine ‘TL görünümlü döviz’ olarak durmuştu. Bu 750 milyarın sahipleri vade bitip ellerine bu kadar TL geçince ne yapacaklar sanıyorsunuz? Varsayımınız doğru! Doğal ki koşa koşa döviz alacaklar.
Öte yandan aslında TL’de dururken dövize ve dövizin getirisine alıştırılan başka 750 milyarın sahipleri “Bu uygulama bitti, ben artık tekrar gidip TL mevduat hesabı açtırayım” der mi? Güç değil mi… Muhtemelen onlar da dövize masraf. Diyelim üçte biri döviz almadı… Mart 2023… Dedim ya, serseri mayın üzere 1.5 trilyon liranın vadesi doluyor. Haydi diyelim bu hesabın üçte biri dövize yüz vermedi; TL’de kaldı ve ister mevduata, ister konuta, ister pay senedine, ister altına gitti…
Kaldı 1 trilyon lira.
“FELAKET BAKİYE SINIRLAMASIYLA ÖNLENEBİLİR”
Düşünebiliyor musunuz 1 trilyon liranın döviz için piyasaya çıktığını… Düşünebiliyor musunuz 1 trilyon liranın piyasayı nasıl alt üst edeceğini… Felaketin büyüğü bütçeden kur korumalıya artık ne kadar ödendiği değil. Artık sarsılıyoruz sadece, bütçe istikrarları bozuluyor; asıl felaketi bu uygulama bittiğinde yaşayacağız. O yüzden de kur muhafazalı mevduat uygulaması hiçbir formda birden bitirilemeyecek ve nasıl yapılır bilmem, bir biçimde vakte yayılarak sona erdirilecektir.
KKM uygulamasının bitiminde yaşanacak felaketi önlemek ya da hafifletmek, KKM bakiyesinin daha fazla büyümemesiyle, hatta sistemden çıkışların başlamasıyla sağlanabilir. Yıl sonu için mevcut gidişata nazaran 1.8 trilyon olarak kestirim ettiğim bakiye örneğin bugünlerdeki seviyesinde kalırsa bu sorunun görece hafiflemesi demektir.”